Co to są fitokannabinoidy?

Rośliny konopi wytwarzają setki związków chemicznych — od kannabinoidów i terpenów po flawonoidy i lipidy. Spośród nich, fitokannabinoidy [z Greki „fito” to „roślina” (φυτό)] są najbardziej wyjątkowe. Nie wszystkie występują jedynie w konopiach, ale ten gatunek zawiera niektóre z najwyższych stężeń tych związków.

Ponieważ te cząsteczki są wytwarzane w roślinach — a nie w ludzkim organizmie lub laboratorium — nazywane są fitokannabinoidami. Poniżej będziemy nazywali je po prostu kannabinoidami. Ludzkość stosuje kannabinoidy od tysięcy lat w różnych celach — duchowych, leczniczych i rekreacyjnych.

Tak długie i stałe stosowanie pokazuje, jak naprawdę wartościowe są te cząsteczki. Współczesna nauka badała wiele kannabinoidów w poszukiwaniu potencjalnych zastosowań terapeutycznych i przemysłowych. Już po kilku dekadach badań badacze zidentyfikowali ponad 100 kannabinoidów w samych roślinach konopi.

Wprowadzenie do kannabinoidów oraz układu endokannabinoidowego

Badania na komórkach, zwierzętach i ludziach wykazały po części, jak te substancje działają w organizmie. Identyfikacja układu endokannabinoidowego pokazała, jak kannabinoidy mogą imitować cząsteczki regulujące (endokannabinoidy) wytwarzane w naszych organizmach. Te odkrycia przetarły drogę do zrozumienia, jak te cząsteczki wywołują swoje działanie.

Prawdopodobnie najbardziej znany kannabinoid to THC. THC wywołuje psychoaktywny haj związany z marihuaną, jednakże badacze odkryli również, że ten wyjątkowy kannabinoid jest obiecujący w łagodzeniu bólu fizycznego^[1], rozstroju żołądka i niskiego apetytu^[2].

Konopie zawierają również niepsychoaktywne kannabinoidy. Na przykład badania wykazały, że szeroką gamę pozytywnych działań w organizmie wywołuje CBD. Z tego powodu CBD stało się ogromnie popularnym suplementem stosowanym do wspierania homeostazy (równowagi wewnętrznej).

THC i CBD są głównymi kannabinoidami w większości współczesnych odmian. Jednakże inne, nie tak obficie występujące kannabinoidy również wykazały obiecujące rezultaty podczas badań. CBG, CBN, CBC, THCV, CBDV i inne wywołują szeroką gamę różnych efektów^[3].

Kannabinoidy występują również gdzie indziej w królestwie roślin. Tak zwany „kannabinoid pokarmowy” kariofilen — terpen również syntezowany w konopiach — można znaleźć w czarnym pieprzu, chmielu, melisie, goździkach oraz rozmarynie. Kariofilen jest uważany za kannabinoid, albowiem wchodzi w interakcje z receptorem CB2 w układzie endokannabinoidowym. Kannabinoidy, które wpływają na inny główny receptor kannabinoidowy, CB1^[4], występują w szałwii wieszczej, marchwi, pieprzu maaystynowym, wątrobowcu nowozelandzkim oraz w pieprzycy peruwiańskiej.

Jak powstają kannabinoidy?

Rośliny wytwarzają kannabinoidy jako metabolity wtórne^[5]. Nie są bezpośrednio zaangażowane we wzrost, rozwój lub rozmnażanie. Zamiast tego pomagają roślinom przetrwać poprzez chronienie ich przed szkodnikami lub ekstremalnymi temperaturami.

Rośliny konopi produkują kannabinoidy w malutkich gruczołach w kształcie grzybków nazywanych trichomami. Te półprzezroczyste struktury wytwarzają również inne metabolity, takie jak aromatyczne terpeny. Seria reakcji chemicznych, która wytwarza kannabinoidy jest nazywana biosyntezą kannabinoidów^[5].

Ten proces rozpoczyna się, kiedy koenzym A oraz kwasy tłuszczowe łączą się. To rozpoczyna serię reakcji chemicznych, które ewentualnie tworzą CBGA oraz CBGVA — dwa główne prekursory kannabinoidowe. Reakcje enzymatyczne przekształcają te cząsteczki w inne kannabinoidy. Na przykład syntaza enzymu THCV zmienia CBGA i CBGVA w THCV. W przeciwieństwie do tego, syntaza enzymu CBDA przekształca te cząsteczki w CBDA.

Cała ta magia ma miejsce głównie w pięknych i przyjemnie pachnących kwiatach konopi. Trichomy wytwarzają kannabinoidy oraz inne metabolity w postaci lepkiej żywicy. Producenci następnie stosują tą żywicę do produkcji szerokiej gamy produktów, od olejów i innych ekstraktów po kryształy oraz kosmetyki.

Podsumowanie kannabinoidów

Kannabinoidy to metabolity wtórne występujące w konopiach oraz kilku innych gatunkach roślin. Ich zadaniem jest utrzymywanie konopi w zdrowiu, a nauka odkryła również ich leczniczy potencjał u ludzi. Na razie zbadaliśmy dogłębnie jedynie garstkę tych interesujących cząsteczek. Dalsze badania będą dalej wyjaśniały pełną wartość konopi oraz innych roślin wytwarzających kannabinoidy.